Το πλοίο Hjortspring
- Theofano Moraiti
- 10 Ιουν 2024
- διαβάστηκε 5 λεπτά
Έγινε ενημέρωση: 4 Δεκ 2024
Κατά τη διάρκεια της Σκανδιναβικής Εποχής του Σιδήρου (π. 500 π.Χ. - 800 μ.Χ.), οι θαλάσσιες δραστηριότητες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη ζωή των σκανδιναβικών κοινωνιών. Οι ραγδαίες εξελίξεις στη μεταλλοτεχνία σύντομα ώθησαν τους ναυπηγούς στην κατασκευή μεγαλύτερων και πιο εξελιγμένων σκαφών, τα οποία θα ήταν ικανά να διασχίσουν τη Βόρεια και τη Βαλτική Θάλασσα. Τα πλοία αυτά διευκόλυναν τις εμπορικές συναλλαγές, τις εξερευνητικές δραστηριότητες και τις πολεμικές εκστρατείες, συμβάλλοντας έτσι στην επέκταση της σκανδιναβικής επιρροής σε όλη την Ευρώπη. Το πλοίο Hjortspring πρόκειται για μια αξιοσημείωτη ανακάλυψη, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για τις αρχαίες σκανδιναβικές ναυτικές παραδόσεις και τις τεχνολογικές εξελίξεις κατά την Εποχή του Σιδήρου.
Το πλοίο Hjortspring ανακαλύφθηκε το 1921 από έναν αγρότη στην περιοχή Hjortspring Mose της Δανίας. Η ανακάλυψη αυτή προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον λόγω της μοναδικότητάς της και του πλούτου των αντικειμένων που συνόδευαν το σκάφος. Το σκαρί του πλοίου βρέθηκε σε εξαιρετική κατάσταση μέσα σε ένα έλος, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες για τις ναυτικές και πολεμικές πρακτικές της εποχής. Η ανασκαφή και η μελέτη του Hjortspring έχουν συμβάλει σημαντικά στην κατανόηση της αρχαίας σκανδιναβικής ναυτικής ιστορίας.
Το συγκεκριμένο σκάφος κατασκευάστηκε περίπου το 350 π.Χ., κατά τη Προ-Ρωμαϊκή Εποχή του Σιδήρου, πιθανώς κάπου στο ανατολικό τμήμα της Βαλτικής Θάλασσας, αν και η ακριβής τοποθεσία παραμένει άγνωστη. Ανακαλύφθηκε στο έλος Hjortspring Mose στο νησί Als στη Sønderjylland, στη νότια Δανία και αποτελεί το παλαιότερο ξύλινο σκάφος που έχει ανασκαφεί στη Σκανδιναβία έως σήμερα.
Τα κατάλοιπα του σκαριού και ορισμένα σιδερένια όπλα που βρέθηκαν στο εσωτερικό του ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1880. Πιστεύεται ότι επρόκειτο για ένα πολεμικό πλοίο το τοποθετήθηκε στο έλος μαζί με ένα σύνολο στρατιωτικού εξοπλισμού, πιθανώς ως θυσιαστική προσφορά. Η ανασκαφή ξεκίνησε το 1921 και αποκάλυψε ένα σκάφος τύπου κανό μήκους άνω των 19 μέτρων, κατασκευασμένο από επτά κομμάτια ξύλου φιλύρας (Tilia cordata), ραμμένα προσεκτικά με έντερα και σφραγισμένα με ρητίνη για στεγάνωση, ενώ ενισχύθηκε με νεύρα από κλαδιά φουντουκιάς (Corylus avellana). Για τις σανίδες του πετσώματος χρησιμοποιήθηκε δρυς (Quercus). Το σκάφος είχε διαμορφωθεί δίχως καρίνα, με στρογγυλοποιημένο πυθμένα και έφερε δύο λυγισμένες προεκτάσεις στην πλώρη και την πρύμνη. Υπολογίζεται πως ζύγιζε περίπου 500 κιλά, ενώ μαζί με τους 24 άνδρες που μάλλον έφερε, και και τον πολεμικό εξοπλισμό, το συνολικό βάρος εκτιμάται γύρω στα περίπου 2500 κιλά.
Η ανακάλυψη του Hjortspring προσφέρει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τον οπλισμό και γενικότερα τον στρατιωτικό εξοπλισμό της Προ-Ρωμαϊκής Εποχής του Σιδήρου, εμπλουτίζοντας τις γνώσεις μας πέρα από το ναυπηγική της περιόδου. Μεταξύ των ευρημάτων συγκαταλέγονται πάνω από 50 ασπίδες από ξύλο φυλίρας, η μεγαλύτερη διατηρημένη συλλογή στην προϊστορία της Ευρώπης, οι οποίες κυμαίνονται σε μέγεθος από 61 έως 68 cm σε μήκος και 29 έως 52 cm σε πλάτος. Επιπλέον, κατά την ανασκαφή βρέθηκαν τουλάχιστον 169 δόρατα, συμπεριλαμβανομένων 138 σιδερένιων δόρατων διαφόρων σχημάτων (10 έως 43.5 εκ. σε μήκος) και 31 δόρατα από οστό ή κέρατο, με το μεγαλύτερο εξ αυτών να φτάνει τα 1.97 μ. σε μήκος. Εντοπίστηκαν επίσης 11 σπαθιά διάφορων σχημάτων, όλα μονόκοπα με την ράχη τοποθετημένη στον μεσαίο άξονα του σπαθιού.
Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής, ανακαλύφθηκαν και ίχνη σκωρίας από μικρούς σιδερένιους δακτυλίους, τα οποία πιθανότατα επρόκειτο για υπολείμματα αλυσιδωτής πανοπλίας, που κάλυπταν μια έκταση 20-24 τ.μ., ενδεχομένως εισαγόμενα από τους Κέλτες που κατοικούσαν στην Κεντρική Ευρώπη εκείνη την εποχή. Επιπλέον, η ανακάλυψη του Hjortspring αποκάλυψε τα πρώιμα παραδείγματα τηε τεχνικής τριμμένου ξύλου στη Βόρεια Ευρώπη, η οποία συχνά παρατηρείται σε μικρές κανάτες και διάφορα οικιακά σκεύη, ρίχνοντας φως στην τεχνολογία της εποχής.
Οι ξύλινες σανίδες από φύλιρα και τα κουπιά από σφένδαμο (Acer platanoides) κάνουν το πλοίο Hjortspring να ξεχωρίζει, με τις κυρτές προεκτάσεις που σχηματίζουν τη μοναδική πλώρη και την πρύμνη του. Αυτά τα στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης της πλατιάς μεσαίας σανίδας έναντι καρίνας, εκτείνονται για να δημιουργήσουν τα χαρακτηριστικά "ράμφη" στις δύο άκρες του σκάφους. Η συγκεκριμένη δομή και ο σχεδιασμός αποτελεί ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στην τέχνη της Ύστερης Εποχή του Χαλκού αλλά έως και την Προ-Ρωμαϊκή Εποχή του Σιδήρου. Ο εσωτερικός σκελετός από σκαρμούς φουντουκιάς, δεμένοι με τύλους πάνω στις σανίδες του πετσώματος, μαρτυρούν την σχολαστική κατασκευή του σκάφους. Οι τύλοι αυτοί, λειτουργούσαν ως ανθεκτικά σημεία στερέωσης ενισχύοντας την ακεραιότητα του σκαριού χωρίς να χρειάζονται επιπρόσθετα εξαρτήματα στερέωσης. Προκειμένου να ενισχυθεί η δομή, ενσωματώθηκαν επίσης στην κατασκευή του σκάφους εγκάρσια δοκάρια "πάγκοι" που εκτείνονται κατά πλάτος του σκάφους. Αυτά τα δοκάρια, χρησίμευαν στην ενίσχυση και τη σταθεροποίηση του σκαριού, εμποδίζοντας την παραμόρφωση του ενώ μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και ως καθίσματα για τους κωπηλάτες.
Η περίπλοκη δεξιοτεχνία του πλοίου Hjortspring υποδηλώνει ότι οι τεχνικές κατασκευής που χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία του προϋπήρχαν του ίδιου του πλοίου κατά σημαντικό χρονικό διάστημα. Η προεξέχουσα πλώρη και πρύμνη του Hjortspring θυμίζουν εξαιρετικά τις πρώιμες εκδοχές των μακρόπλοιων των Βίκινγκς. Μάλιστα ήδη από την Προ-Ρωμαϊκή Εποχή του Σιδήρου η ναυπηγική τέχνη φαίνεται να διέπεται από τις ίδιες βασικές αρχές με τα μακρόπλοια, τα οποία χαρακτηρίζονταν από ισχύ, η ελαφρότητα και η ευελιξία. Το πλοίο Hjortspring συγκαταλέγεται ανάμεσα στους εξαιρετικά πρώιμους προγόνους των διάσημων πολεμικών πλοίων της εποχής των Βίκινγκς.
Το 1999, η Hjortspringbådens Laug, μια ένωση αφιερωμένη στη διάδοση γνώσεων σχετικά με το πλοίο Hjortspring, ξεκίνησε ένα εγχείρημα με σκοπό την πλήρη ανακατασκευή του σκάφους. Η προσπάθειά τους οδήγησε στη δημιουργία μιας ανακατασκευής της βάρκας Hjortspring, ονόματι Tilia Alsie. Αυτή η ανακατασκευή βασίστηκε σε σχέδια του Νορβηγού μηχανικού πλοίων Fr. Johannesen, που δημιουργήθηκαν το 1936 χρησιμοποιώντας πρωτότυπα μέρη της βάρκας ως αναφορά. Λόγω της έλλειψης κατάλληλου ξύλου στην Δανία, οι κατασκευαστές προμηθεύτηκαν ξύλο λεύκας από την Πολωνία για την κατασκευή των σανίδων. Μετά από λεπτομερή δουλειά που συνολικά διήρκεσε 9,150 ώρες, η Tilia Alsie ολοκληρώθηκε και ξεκίνησε για ένα δοκιμαστικό ταξίδι βόρεια της Als με πλήρωμα 31 ατόμων. Η Tilia Alsie αποδείχθηκε ικανή να πλοηγηθεί επιτυχώς στη θάλασσα, τόσο σε ήρεμα νερά όσο και σε δύσκολες καιρικές συνθήκες.
Η ανακάλυψη και μελέτη του πλοίου Hjortspring προσφέρουν μια ολοκληρωμένη εικόνα για τις θαλάσσιες πολεμικές συγκρούσεις και τις τεχνολογικές εξελίξεις της Προ-Ρωμαϊκής Εποχής του Σιδήρου στη Σκανδιναβία. Η εξαιρετική διατήρηση του σκαριού και τα πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα επισημαίνουν τη σημασία του σκάφους στην αποκάλυψη των μυστηρίων των σκανδιναβικών ναυτικών κοινωνιών της εποχής. Χαρακτηρισμένο ως σύμβολο αντοχής και καινοτομίας, το πλοίο Hjortspring αποτελεί μαρτυρία της διαρκούς κληρονομιάς των αρχαίων ναυτικών παραδόσεων.
